Cho nên lần nào cũng vậy, mỗi khi thông điệp của chúng tôi được truyền đi, bọn trẻ lại tỏ ra hăng hái nhập cuộc. Chúng thấy rằng MÌNH chọn việc học chăm chỉ chứ không phải do ai ép buộc cả. Bởi vì những người trẻ đều đề cao tự do độc lập, chúng sẽ thấy rõ lợi ích của việc học hành chăm chỉ là để được tự do tự tại. Nói cách khác, chúng tôi kết hợp hai khái niệm “học hành chăm chỉ” với “tự do độc lập” thành một cặp có quan hệ nhân quả. Việc kết hợp này hóa ra lại là một trong những yếu tố động viên mạnh nhất đối với bất kỳ thiếu niên nào.

Lý do mà nhiều bậc cha mẹ không thể thuyết phục được con học tốt là vì họ làm cho chúng cảm thấy rằng chúng học là cho cha mẹ chứ không phải cho mình. Khi hỏi học sinh tại sao chúng đi học, chúng tôi thường nhận được những câu trả lời giống nhau như “Vì em bị bắt phải học”, “Để mẹ vui” hay “Để ba không la mắng”. Trong tâm trí, chúng tạo ra một liên kết giữa “học hành chăm chỉ” với “mất tự do” (bị cha mẹ quản thúc) và ngược lại, “không học” với “tự do”. Vì chuyện học đi ngược lại với nhu cầu cảm xúc của nhiều đứa trẻ, chúng không tìm thấy niềm vui khi học bài.

Một lần nữa, tôi muốn mách cho bạn biết, bí quyết nằm ở chỗ liên kết nhu cầu cảm xúc của trẻ với những việc mà ta muốn chúng làm, đó là cách khiến chúng có động lực để thực hiện. Sau đây là một ví dụ cho biết chúng tôi đã khiến học sinh giữ trật tự trong giờ học và hăng hái tham gia ý kiến trong các buổi thảo luận như thế nào. Chúng tôi khởi xướng một cuộc thi đua giữa các nhóm học sinh. Khi một em trả lời đúng và được đồng đội cổ vũ nhiệt liệt, nhóm đó sẽ được một trăm điểm. Ngược lại, chỉ cần nhóm nào có một em không hăng hái tham gia thì nhóm đó sẽ bị mất điểm cho đội bạn. Kết quả là gì? Tất cả học sinh (kể cả những em miễn cưỡng nhất) cũng bắt đầu tham gia hoạt động và cổ vũ cho bạn. Tại sao? Bởi vì nếu chúng không làm thế, đội nhà sẽ mất điểm còn chúng thì bị đồng đội tẩy chay. Vì trẻ có nhu cầu mạnh mẽ được người khác chấp nhận, nên chúng luôn làm theo những gì mà các bạn mình làm và bắt đầu tham gia hoạt động chung. Chúng ta lý giải như thế nào về hiện tượng đa số lớp học (nhất là ở Châu Á) có không khí rất “êm đềm”, học sinh ít giơ tay trả lời câu hỏi, càng ít vỗ tay cổ vũ bạn học khi bạn đó trả lời đúng?

Đó là vì một quan niệm sai lầm phổ biến ở ta: khi một học sinh tham gia hoạt động chung quá tích cực, bạn học sẽ gán cho học sinh đó cái mác là “thích chơi nổi”, “tỏ vẻ ta đây” hay “cố làm học trò cưng của thầy”. Vì trong thâm tâm em nào cũng muốn được bạn bè yêu quý và chấp nhận, chúng thà làm như không biết và lẫn trong đám đông còn hơn. Ở không ít các trường học Châu Á, việc học chăm quá và đạt quá nhiều thành tích cũng là chuyện “không bình thường”. Nhiều em học xuất sắc thay vì được bạn bè yêu quý thán phục lại thường bị cô lập. Vì muốn được chấp nhận trong một môi trường thất bại, nhiều học sinh từ bỏ niềm đam mê học tập hoặc nỗ lực đạt thành tích… vì muốn mình cũng giống như các bạn. Là cha mẹ hoặc thầy cô giáo, chúng ta cần hiểu rõ điểm này để tìm cách tháo gỡ, tránh ép buộc con em lâm vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.